CHÀO XUÂN GIÁP THÌN 2024

Quý Mão đã TU CHÍ và đã ĐẠT TÀI. Trong những ngày rét giá cuối đông, Quý Mão vẫn hối hả hái những trái chín thơm lừng sau 13 tuần trăng dày công vun xới, chuẩn bị cho thời khắc nhường ngôi vị Giáp Thìn đăng quang tỏa sáng. Cung đàn đang dạo, nâng Khúc Khải hoàn bay cao bay xa, ULIS cùng cả nước hân hoan chào xuân mới Giáp Thìn!

“Giáp甲” là ngôi vị đầu tiên trong Thập can, biểu trưng hướng bắc đông bắc. Theo thuyết âm dương ngũ hành, “Giáp” ứng với hành Mộc, thuộc Dương, nối tiếp với “Quý癸” trong chu kỳ chuyển giao giữa thập can cùng vòng xoay của vũ trụ. “Giáp” gợi cho ta hình ảnh mùa xuân, dương khí dâng tràn, vạn vật sinh sôi, “Giáp” gắn liền với chu kỳ sinh trưởng của các loài thực vật. “Giáp” phát triển thành nghĩa chỉ vỏ ngoài của hạt, giữ cho hạt tốt lành, có thể nảy mầm vào những mùa sau. “Thìn辰” đứng ở ngôi vị thứ 5 – ngôi vị giữa trong thập nhị chi, dung hòa giữa các chi trước và sau. Số 5 là thành tố tạo từ và ngữ cố định mang nghĩa tích cực, như ngũ hành (kim, mộc, thủy, hỏa, thổ), ngũ phúc (giàu, sang, mạnh khỏe, sống lâu, an bình), ngũ quả (năm thứ hoa quả bày trên ban thờ ngày Tết), ngũ thường (năm phẩm chất đạo đức Nho giáo quy định, gồm nhân, nghĩa, lễ, trí, tín)… Giáp Thìn là sự kết hợp tuyệt hảo giữa thiên can và địa chi ở hai vị trí (Giáp đứng đầu thập thiên can; Thìn thuộc vị trí thứ năm trong thập nhị địa chi). Năm mới với sự tụ hội của thiên thời, địa lợi, đại gia đình ULIS chúng ta hãy Hòa chung khúc Khải hoàn tiến bước cùng Xuân!   

Trong hệ thống 12 con giáp, Rồng tương ứng với Thìn. Trong tâm thức của người Việt Nam, cũng như người Trung Quốc, Rồng là loài vật linh thiêng, siêu thực duy nhất trong 12 con giáp do con người hình dung ra, được xếp vào vị trí đầu tiên trong tứ linh (bốn con vật linh thiêng gồm Long/ Rồng, Lân, Quy, Phụng).

Rồng tượng trưng cho nước, một trong những nhân tố quan trọng cho sự sinh tồn của vạn vật. Có nước tưới nhuần, cỏ cây đơm chồi nảy lộc, vạn vật hanh thông. Vốn là nước nông nghiệp, Việt Nam cũng như Trung Quốc đều sùng bái Rồng. Rồng có vị trí đặc biệt quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam. Truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ gắn liền với quan niệm con Rồng, cháu Tiên, thể hiện  niềm tự hào của dân tộc ta về cội nguồn, giống nòi cao sang, không thua kém bất kỳ dân tộc nào khác trên thế giới. Trong tiếng Việt, những từ như Long cổn (áo vua mặc khi thực hiện nghi thức tế trời), Long bào (áo vua mặc), Long sàng (giường vua nằm), Long thể (cơ thể của vua), Long nhan (gương mặt của vua), hoàng tử còn nằm trong bụng mẹ cũng được mệnh danh là Long thai…, tất cả đều liên quan đến vua và đều là từ Việt gốc Hán. Rồng biểu trưng cho vị thế, công danh, tài lộc. Rồng Việt Nam xuất hiện rõ nét dưới thời nhà Lý, có quan hệ mật thiết về ngữ âm với “Long”. Là người Việt Nam, ai cũng ghi nhớ sự tích Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La, sau đổi tên thành Thăng Long. “Thăng Long” nghĩa là “Rồng bay lên”, biểu trưng cho vận hội mới đã đến, dân tộc Việt Nam vươn lên với khí thế dũng mãnh, làm chủ đất trời.

Trong sách Chu dịch, Rồng biểu trưng cho vận mệnh đất nước, tinh thần phấn đấu vươn lên và cũng là niềm tự hào của dân tộc trong sự vận hành của vũ trụ, thăng trầm của lịch sử. Khi thời cơ chưa tới, người quân tử chưa thể phát huy tài năng, phải kiên trì chờ đợi. Hình ảnh “tiềm Long” (Rồng ẩn mình) nhắc nhở người quân tử, thời cơ chưa đến, chưa cần hành động (Tiềm long vật dụng: 潜龙勿用). Khi thời cơ vừa tới, hình ảnh “hiện Long tại điền” (Rồng xuất hiện trên đồng) biểu trưng cho người quân tử đã gặp thời, bắt đầu xuất thế, thi thố tài năng. Đỉnh cao của sự phát triển, vận hội hanh thông được thể hiện bằng hình tượng Phi Long, nghĩa là Rồng bay. Hào Cửu ngũ quẻ Kiền có câu Phi Long tại thiên, lợi kiến đại nhân: 飛龍在天，利見大人, nghĩa là Rồng bay trên trời, như cá gặp nước, không gian rộng mở cho người hiền trổ tài. Hình ảnh cá chép hóa rồng biểu trưng cho lòng kiên nhẫn, ý chí quyết tâm vượt mọi khó khăn, thử thách để đạt tới thành công trong cuộc sống, nhất là đường công danh khoa cử. Từ ý nghĩa sâu xa ấy, có thể dự đoán rằng, năm mới Giáp Thìn, thời vận hanh thông, vạn vật hài hòa, tuần tự nhi tiến. Đại gia đình ULIS như con tàu thuận buồm vươn tới tương lai, chinh phục đỉnh cao tri thức.

Trước thềm năm mới, Tập thể lãnh đạo Nhà trường kế thừa truyền thống Tôn sư trọng đạo, biết chữ phải hiểu nghĩa, chọn chữ KHẢI làm lời chúc mừng năm mới, cũng là tâm nguyện dành cho đại gia đình ULIS chúng ta, quả là quà tặng vô giá, ý nghĩa sâu xa!

Chữ KHẢI tồn tại dưới hai dạng 凯 và 凱. Quan sát hình ảnh chữ 凯 Khải dạng Giáp cốt (chữ viết trên mai rùa và xương thú), có thể thấy, đó là hình ảnh biểu trưng cho ba cánh tay từ ba hướng cùng gõ vào mặt trống, nghĩa là rất nhiều người cùng khua trống, tạo nên âm thanh vang dội, khí thế tưng bừng, lòng người phấn chấn. Chữ 凱 Khải có thể tách làm đôi, bên trái là 豈Khải, theo lý giải trong Thuyết văn (bản văn ngôn), 豈Khải vốn nghĩa là mong muốn, vươn cao, phát triển thành nghĩa khúc nhạc tấu lên khi đoàn quân thắng trận trở về. Cũng theo Thuyết văn (bản Bạch thoại), chữ豈Khải có nghĩa là tiếng trống tiễn đoàn quân xuất trận, cũng là khúc nhạc đón đoàn quân thắng lợi trở về. Bên phải là chữ 几 kỷ (chiếc ghế), như một điểm tựa, thể hiện sự vững chãi, yên bình. Quan sát凯 Khải dạng chữ triện, bộ kiện 手thủ (tay) đã chuyển hóa thành爪 trảo (móng vuốt) và thêm một nét ngang ( 一) thành hình ảnh biểu trưng cho chiếc dùi trống. Đến nay, dạng phổ biến nhất của chữ Khải là 凯 gồm ba bộ kiện: 山 sơn (núi) kết hợp với 己 kỷ (bản thân) và 几 kỷ (chiếc ghế tựa) hợp thành. Cuốn Hán ngữ đại tự điển đưa ra 5 nghĩa của chữ  凯 Khải, trong đó có ba nghĩa đầu gồm (1) Âm nhạc tấu lên khi đoàn quân chiến thắng; (2) Vui vẻ, hài hòa; (3) To lớn. Trong các tác phẩm kinh điển của Trung Quốc như Kinh thi, Hậu Hán thư, Tả truyện, Sử ký… đều xuất hiện chữ 凯 Khải với nghĩa (1) Khúc nhạc mừng chiến thắng và (2) Hài hòa, vui vẻ. Giờ phút chuyển giao năm cũ và năm mới sắp đến, Đại gia đình ULIS cùng cất cao khúc Khải hoàn, mở đầu một năm mới, một chặng đường phát triển mới, hội đủ ba nhân tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa.

Trong không khí cả nước rạo rực đón xuân sang, khúc Khải hoàn tiến quân trong sự nghiệp trăm năm trồng người của toàn thể cán bộ, thầy và trò ULIS lại âm vang cùng pháo hoa rực sáng, cờ đỏ rợp trời. Trên nền thắng lợi nhiều năm liên tiếp Thực tài thực lực thực anh minh, Thuận thiên thuận địa thuận nhân tình, Kiên tâm kiên nhẫn, kiên quyết tiến, Khởi công khởi nghiệp khởi đăng trình, Chí cao, chí cả thành chí sĩ, và nay là Khải hoàn khúc hát đại hoan ca.

Trước thềm năm mới, chủ trương chiêu hiền đãi sĩ của Ban giám hiệu ULIS đã thành hiện thực. Thực tế, Trường ta đã CHIÊU được HIỀN, đồng thời hậu đãi nhiều Tiến sĩ. Phó Giáo sư Nguyễn Đình Hiền, khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc được vinh dự bước lên bục Vinh quang, đón nhận niềm ưu ái của Nhà trường, lãnh thêm trọng trách của một Giảng viên cao cấp, một Nhà khoa học trên cương vị mới. Đó là niềm vinh hạnh chung của Đại gia đình ULIS. Chúng ta tin tưởng rằng, ngay năm Giáp Thìn này sẽ có nhiều hơn các Bậc anh tài thành danh, bước tiếp lên đài cao trí tuệ. Đội ngũ Tiến sĩ, Giáo sư, Phó giáo sư Trường ta sẽ hùng hậu hơn và Lớp Thầy trước, lớp Trò sau, sẽ thành đồng chí chung câu Khải hoàn. Những tiếng Tinh! Tinh! trong ngày vui cuối năm như vang xa hơn, khơi dậy niềm tin trong mỗi thành viên ULIS: Năm qua trái ngọt đầy cành; Năm nay lộc biếc mỗi nhành ngàn hoa…

Đại gia đình ULIS chúng ta năm nay lại chung một ý chí, vững một niềm tin, sát cánh bên nhau cùng tiếp tục thực hiện mục tiêu trò giỏi, thầy giàu, trường vững mạnh. Xin nhắc lại, “Giàu” ở đây trước hết là giàu lòng nhân ái, yêu nghề mến trẻ, giàu tri thức, giàu kinh nghiệm và tất nhiên sẽ có cả giàu tài lực để sánh cùng thời đại. Ban lãnh đạo Nhà trường đã chọn chữ 凯 Khải để bắt nhịp cho đại gia đình ULIS cùng cất cao khúc nhạc Khải hoàn: Khải hoàn xuất quân, Khải hoàn chiến thắng, Khải hoàn nâng cánh ước mơ, lớp lớp thanh niên vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao khoa học, mỗi thầy cô giáo, mỗi sinh viên cùng chung tay góp một viên gạch hồng xây nên lâu đài tri thức, rạng danh ULIS, rạng danh dân tộc Việt Nam.

Nhân hứng đầu xuân Giáp Thìn, thay cho lời Cảm ơn, lời chúc mừng Năm mới gửi tới Ban Giám hiệu, các Thầy Cô giáo, Cán bộ công nhân viên cùng toàn thể các em sinh viên, xin cất bút họa đôi vần chân chất và chân thành:

Rồng bay giữa trời Xuân nắng tỏa,

Đông phương hồng rạng rỡ lung linh.

Anh Minh trí đức trọn tình,

Núi hoa sông gấm vươn mình càng xa.

Đây khúc Khải hoàn ca xung trận,

Đi đầu quân Hồng vận Giáp Thìn.

Gia đình ULIS vững tin,

Tân xuân đại thắng hơn nghìn ngày qua.

Trời đất đang chuyển mình, chồi non chen lộc biếc, âm vang mùa xuân mới như thôi thúc mỗi con người ULIS thêm cố gắng đưa con Thuyền ULIS thuận buồm xuôi gió vươn tới bến Vinh quang!

Ngày 01 tháng 02 năm 2024

PGS. TS. Phạm Ngọc Hàm