Lại một mùa xuân mới đã tới, cả không gian trời đất giao hòa, sức sống mới dâng tràn, lòng người càng rạo rực, trẻ như lớn lên, già như trẻ lại, ai cũng mong gửi gắm niềm tin, mơ ước vào một năm mới đầy hứa hẹn.   

Tục xin chữ, tặng chữ đầu năm – một trong những nét đẹp truyền thống, thể hiện tinh thần hiếu học, trọng đạo tôn sư, uống nước nhớ nguồn, hy vọng một năm mới an lành, hạnh phúc mỗi khi Tết đến Xuân về lại được nối dài. Mỗi thành viên, mỗi gia đình, mỗi cơ quan đơn vị đều mong chọn cho mình một vài con chữ đẹp nhất, ý nghĩa nhất, coi đó là động lực tinh thần, phấn đấu vươn lên. Niềm tin ấy như hạt giống đỏ gieo vào lòng đất giàu tiềm năng, đúng lúc xuân sang ấm áp, thiên thời địa lợi, lòng người hân hoan thổi hồn cho hạt nảy mầm tươi xanh, để rồi đơm hoa muôn sắc, kết trái ngọt lành.

Trên nền thắng lợi những năm qua, chữ 實THỰC, chữ顺THUẬN đã đem HẠNH PHÚC, VINH QUANG về với mái nhà chung ULIS, tôn chỉ của Nhà trường năm nay lại gửi gắm vào một chữ堅 KIÊN với niềm tin堅心穿石 KIÊN TÂM XUYÊN THẠCH (có chí thì nên, bền gan vững chí, đá cũng phải mềm), một năm mới với bao ước hẹn và niềm tin đang chào đón Cán bộ, Giáo viên, Công nhân viên, Sinh viên ULIS.

Trước thềm năm mới, lãnh đạo Nhà trường đã chọn chữ 堅kiên làm kim chỉ nam cho hành động trong năm mới Tân sửu. Đó quả là một sự lựa chọn đầy ý nghĩa. Chữ堅kiên là một chữ hội ý, gồm臤 kiên/hiền kết hợp với土thổ tạo thành. Theo Thuyết văn, chữ 臤có hai âm đọc: kiên và hiền. Trong đó, với âm đọc là kiên, 臤 cũng có nghĩa tương đương với堅 kiên, nghĩa gốc là nền đất rắn chắc, vững chãi. 臤trong hệ thống văn tự cổ còn có âm đọc là hiền – biến thể của chữ 賢hiền (tài giỏi/ hiền nhân quân tử). Nguyễn Trãi trong Bình Ngô đại cáo có đoạn viết: Cỗ xe cầu hiền còn cấp cấp để dành phía tả, thể hiện rõ nét tinh thần chiêu hiền đãi sỹ, mong đợi những người có tài năng thực sự xuất thế cứu đời, phò vua giúp chúa, gây dựng cơ đồ. Về tính chất biểu ý của chữ 堅kiên, trước hết phải nói đến vai trò của bộ土 thổ (đất). Đất bằng phẳng, tạo nền tảng kiên cố, vững chắc cho những công trình mang tầm thế kỷ. Trong Thiên đô chiếu (Chiếu dời đô), Lý Công Uẩn có đoạn viết: Hà Nội là nơi 其地廣而坦平，厥土高而爽塏kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải, nghĩa là nơi ấy đất rộng và bằng phẳng, địa thế cao và thoáng đãng…, là nơi tính kế dài lâu cho muôn đời con cháu. Đất thì dày, trời thì cao, lòng đất thênh thang cùng với nguồn nước ngầm như mạch hồng dẫn máu nóng nuôi dưỡng toàn thân. Trong bài thơ Đất quê ta mênh mông, Hoàng Hiệp đã ngợi ca Tổ quốc Việt Nam bằng câu Đất quê ta mênh mông, lòng mẹ rộng vô cùng. Đất và Mẹ là chiếc nôi êm ấm, theo dòng thời gian nâng cánh cho tâm hồn ta bay bổng muôn nơi. Từ nghĩa nền đất cứng, 堅 kiên chuyển nghĩa chỉ chung cho các vật cứng, chắc, trận địa vững chắc, bất khả công phá, sau đó phát triển thành nghĩa chỉ tính cách, bản lĩnh kiên định, dám nghĩ dám làm, không dao động trước bất kỳ hoàn cảnh khách quan, hay một thế lực hắc ám nào. Ngay cả những từ ghép có chứa堅 kiên trong tiếng Hán và tiếng Việt cũng mang nghĩa tích cực, như kiên cố dùng để chỉ những công trình kiến trúc chất lượng cao, hay kiên chí, kiên cường, kiên định, kiên gan, kiên nhẫn, kiên nghị, kiên quyết, kiên tâm, kiên trì, kiên trinh, kiên trung…, đều dùng để diễn tả sức mạnh tinh thần to lớn, bản lĩnh vững vàng, lòng thủy chung son sắt không gì lay chuyển của những con người sống có lí tưởng, có niềm tin vững chắc vào tương lai. 

 Nhà thơ, nhà chính trị, cũng là nhà thư pháp đời Tống Trương Hiếu Tường (张孝祥) trong bài论治体札 Luận trị thể trát có câu立志在堅不欲锐，成功在久不在速 Lập chí tại kiên bất dục nhuệ, thành công tại cửu bất tại tốc có nghĩa là xác lập chí hướng phấn đấu, bí quyết ở lòng kiên quyết, không phải ở chỗ bộc lộ tài hoa, thành công phải trải qua thời gian tôi luyện lâu dài. Chân lý dục tốc bật đạt (muốn đốt cháy giai đoạn khó đưa tới thành công) cũng thể hiện trong đó. Tính chất biểu ý của堅kiên ngoài vai trò của bộ 土thổ (nền đất vững chãi) ra, còn phải kể đến sự góp mặt của臤 kiên. Bản thân chữ臤 kiên lại bao gồm 臣thần (bề tôi) và又 hựu (bàn tay) hợp thành, với ý nghĩa là kẻ bề tôi có năng lực ra tay thi thố tài năng. Hội hợp các bộ thủ biểu nghĩa, chữ堅kiên có nghĩa là trên nền tảng vững chắc, không gian rộng mở, lại có những bậc hiền nhân quân tử kiên trì nhẫn nại, bền gan vững chí, theo đuổi lý tưởng, vươn tới tầm cao, chắc chắn sẽ thành công hơn cả những gì mong đợi. Thành ngữ có câu, 堅心穿石kiên tâm xuyên thạch hay心堅石也穿 tâm kiên thạch dã xuyên, nghĩa là lòng quyết tâm sẽ kết thành sức mạnh dời non lấp biển, dẫu đá cứng, non cao cũng có thể xuyên qua. Hàm ý sâu xa của câu thành ngữ này khiến ta liên hệ tới chín năm kháng chiến thánh thần, quân và dân ta đã làm nên một Điện Biên chấn động địa cầu bởi lòng quyết tâm còn cao hơn núi. Và hình ảnh Chủ Tịch Hồ Chí Minh kiên trì và nhẫn nại, không chịu lùi một phân lại trở về tiếp thêm sức mạnh và niềm tin son sắt cho chúng ta bước vào mùa xuân mới với nhiều cơ hội mới và cũng không ít thử thách. Bài thơ 择友Trạch hữu (chọn bạn) của Mạnh Giao (孟郊) đời Đường có câu若是效真人，堅心如铁石nhược thị hiệu chân nhân, kiên tâm như thiết thạch nghĩa là muốn được như các bậc chân như (tiên thánh) tu thân đắc đạo thì phải có lòng kiên trì, quyết tâm sắt đá.

Tiếng Việt có từ ghép kiên nhẫn là từ Việt gốc Hán (堅忍). Tuy nhiên, 堅kiên và忍 nhẫn khác nhau về bản chất, nếu như kiên nghiêng về nghĩa duy trì đến cùng với bản lĩnh vững vàng và mục tiêu cao cả thì nhẫn lại nghiêng về chịu đựng, chịu đựng một cách vô điều kiện, chữ nhẫn phần nào thể hiện sự “đầu hàng” trước số phận, nhuốm màu từ bi, cam chịu của Đạo Phật. Tiếng Trung Quốc có câu“忍”字心头一把刀 nhẫn tự tâm đầu nhất bả đao, nghĩa là chữ忍nhẫn trên đầu 心tâm có một lưỡi dao (刀). Từ cách chiết tự ấy đủ thấy, 忍nhẫn đôi khi là một nguy cơ. Chính vì vậy, việc lựa chọn chữ堅 kiên làm tôn chỉ mục đích trong năm Tân sửu và là món quà tặng tinh thần gửi tới toàn thể cán bộ công nhân viên, giáo viên, học sinh sinh viên toàn Trường là một sự lựa chọn hết sức tinh tế, đúng đắn, mang tính trí tuệ cao, thể hiện tính tích cực trong mỗi suy nghĩ, hành động của đại gia đình ULIS trong năm mới Tân sửu.         

Hòa trong không khí tưng bừng đón mừng xuân mới, Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XIII thành công rực rỡ càng làm cho cả bầu trời Việt Nam thêm ấm nồng hương sắc. Khí thế chống dịch như chống giặc cũng quyết liệt hơn. Đào mai vẫn hiên ngang cùng muôn loài hoa xuân bên lộc biếc chồi non hân hoan họp mặt tại những chợ hoa muôn màu trong lòng Hà Nội và mọi miền đất nước. Trong hương sắc mùa xuân, bách điểu hòa ca nâng bước nàng xuân về với mọi nhà. Đại gia đình ULIS chúng ta cùng cất cao tiếng hát đón chào năm mới đầy hứa hẹn.

Thực tài, thực lực, thực hành động,

Thuận thiên, thuận địa, thuận nhân tâm,

Kiên trinh, kiên quyết, kiên cân cốt,

Tân xuân, tân tiến, tân vận hồng.

Mừng Xuân gấm hoa, Mừng Đảng Quang vinh, Mừng Nhiệm kỳ mới, Khí thế mới, Sức mạnh mới, Vận hội mới, hứa hẹn Năm mới Tân sửu muôn hoa rực rỡ, trái ngọt đầy cành!

Kính chúc các Thầy Cô giáo, Cán bộ Công nhân viên, cùng toàn thể các em học sinh sinh viên trong Mái nhà chung ULIS chúng ta năm mới NHÂN KHANG VẬT THỊNH, XUÂN SẮC MÃN ĐƯỜNG, HẠNH PHÚC VÀ THÀNH CÔNG! 

Tác giả: PGS. TS. Phạm Ngọc Hàm, Khoa NN&VH Trung Quốc.